کارسینوم‌درجا(به انگلیسی: Carcinoma in situ) یا در اصطلاح سرطان‌شناسی(CIS)٬ تعریفی از فرم اولیه سرطان است اما در آن سلول‌های تومور٬ وضعیت تهاجم به بافت اطراف را ندارند. به عبارت دیگر، سلول‌های نئوپلاستیک در محدوده طبیعی خود گسترش می‌یابند ازاین‌رو به نام درجا (واژه لاتین in situ) نامیده می‌شوند. به عنوان مثال کارسینوم‌درجای پوست (بیماری بوون) از تجمع سلول‌های نئوپلاستیک اپیدرمال تشکیل می‌شود که قادر به نفوذ در لایه‌های عمیق‌تر درم نیستند.

عوامل خطر ابتلاء به سرطان پستان عبارتند از مرض چاقی، عدم تمرین فیزیکی، نوشیدن نوشیدنی‌های الکلی، درمان جایگزینی هورمون در طول یائسگی،پرتوهای یونی، اولین قاعدگی در سنین پایین، و دیر بچه دار شدن یا بچه دار نشدن.^[۳][۶] دلیل حدود ۵ تا ۱۰٪ از موارد ابتلاء به این بیماری ژن‌هایی هستند که از والدین فرد به ارث رسیده‌اند، از جمله BRCA1 و BRCA2. معمولاً سرطان پستان در سلول‌های دیواره مجاری شیر و لوبول‌ها که تأمین‌کننده شیر مجاری هستند، ایجاد می‌شود.به سرطان‌هایی که از این مجاری شروع می‌شوند، کارسینوم پستان گفته می‌شود، در حالیکه سرطان‌های ایجاد شده از لوبول‌ها با نام سرطان لوبولار شناخته شده‌اند.^[۳] به علاوه، بیش از ۱۸ زیر-نوع سرطان پستان دیگر وجود دارد.برخی از سرطان‌ها از ضایعات پیش-تهاجمیاز قبیل کارسینوم مجرایی درجا ایجاد می‌شوند.^[۶] تشخیص سرطان پستان با انجام یک نمونه برداری از توده مربوطه تأیید می‌شود.پس از تشخیص سرطان، آزمایش‌های بیشتری انجام می‌شوند تا مشخص شود که آیا سرطان به قسمت‌های دیگر بدن نیز سرایت کرده‌است یا خیر و چه درمان‌هایی ممکن است نسبت به بیماری واکنش نشان دهند.^[۳]

سرطان درجا زودرس ترین مرحله سرطان

DCIS

کارسینوم داکتال درجا ساده ترین عبارتی است که برای توصیف این ضایعه میتوان به کار برد. در این ضایعه سلولهای بدخیم در داخل مجرای شیری دیده میشوند. لازم به توضیح است که منشا سرطان پستان در حدود ۹۰ درصد موارد از سلولهای سطحی مجاری شیری است. وقتی این سلولها بدخیم شوند اما از جدار مجرای شیری عبور نکرده وارد نسج پستان نشوند به آن کارسینوم درجا و وقتی وارد نسج پستان شوند به آن کارسینوم مهاجم میگویند.(سرطان درجا زودرس ترین مرحله سرطان)

اهمیت

DCIS برخلاف سرطان مهاجم، توانایی پخش شدن در بدن را ندارد و نیاز به شیمی درمانی ندارد. به همین دلیل بسیار مهم است که سرطان در این مرحله تشخیص داده شود. امروزه در کشورهای پیشرفته حدود ۴۵ درصد سرطان های پستان در این مرحله تشخیص داده میشوند. این بیماران طول عمر تقریبا طبیعی دارند.

تشخیص

معمولا این ضایعه توده واضحی که قابل لمس باشد ایجاد نمی کند بنابراین معمولا نه بیمار و نه پزشک متوجه آن نمیشوند. درسونوگرافی هم ممکن است نشانه واضحی دیده نشود. روش تشخیص این ضایعه ماموگرافی است که در آن تجمعی از رسوبات ریز کلسیم در ناحیه ای از تصویر میتواند نشانه DCIS باشد. پس از شک به این ضایعه اقدام بعدی نمونه برداری خواهد بود که معمولا به روش استریوتاکتیک یعنی زیر هدایت ماموگرافی، انجام میشود. پاتولوژیست با مشاهده سلولهای سرطانی که در داخل مجاری شیری تجمع یافته اند با دقت بالایی تشخیص را در اختیار تیم درمانی قرار خواهد داد.

درمان

کارسینوم درجا نمی تواند به غدد لنفاوی و سایر نقاط بدن منتشر شود به همین دلیل درمان DCIS فقط شامل درمان موضعی میشود یعنی برداشتن خود ضایعه با حاشیه کمی از بافت سالم اطراف آن و پرتودرمانی. نکته ای که درمورد DCIS مهم است این است که احتمال این که بیمار متبلا به این ضایعه بعدها دچار سرطان پستان شود ۷۰ – ۲۵ درصد است. این به معنی پرخطر بودن فرد برای سرطان پستان در آینده خواهد بود. به همین دلیل روش های مدیریت خطرمانند ماستکتومی دوطرفه به این بیماران پیشنهاد میشود. اگر DCIS از نظر رسپتور استروژن مثبت باشد لازم است جهت جلوگیری از سرطان سمت مقابل به این بیماران تاموکسی فن داده شود.